Het VBO zet de agenda

Wat we voor onze bedrijven en sectoren realiseerden in 2021
COVID-19, RELANCE & TELEWERK

COVID-19, RELANCE & TELEWERK

Nationale TelewerkConferenties

  • Sprekers (ministers & experten) op de Nationale TelewerkConferentie, 26 augustus 2021.
  • Slotdebat met ministers van Werk (Clerfayt, Crevits, Dermagne & Morreale) tijdens de Nationale TelewerkConferentie, 26 augustus 2021.

Nood brak wet waardoor in 2021 steeds meer bedrijven overtuigd raakten dat telewerk een plaats moest krijgen in de arbeidsorganisatie. Vandaag zoeken ze naar een hybride werkvorm die aansluit bij de bedrijfscultuur en die de verbondenheid tussen de medewerkers onderling en met de organisatie levendig houdt. Ze ijveren voor een gedragen evenwicht tussen werken op kantoor en op afstand, thuis of op een andere plek. Dat streven resulteert sowieso in een denkoefening rond telewerk en het al dan niet herzien van het beleid of kader hieromtrent. In dat licht organiseerde het VBO in augustus 2021 de eerste Nationale TelewerkConferentie. Tien experten lieten hun licht schijnen op tien verschillende facetten van telewerk. Naar aanleiding van die eerste conferentie lanceerden we onze 10 do’s-and-don’ts bij het implementeren van een duurzaam telewerkbeleid.

Drie maanden later luidde de vraag: hoe zetten de bedrijven de theorie om in de praktijk? Op onze tweede editie van de Nationale TelewerkConferentie december laatstleden deden zeven organisaties hun verhaal!

 

HERBEKIJK EERSTE NATIONALE VBO TELEWERKCONFERENTIE’

HERBEKIJK TWEEDE EDITIE NATIONALE VBO TELEWERKCONFERENTIE

In Augustus 2021 organiseerde het VBO de eerste Nationale TelewerkConferentie. Tien sprekers lieten hun licht schijnen op 10 verschillende facetten van telewerk. Zij inspireerden de 10 cruciale do’s-and-don’ts bij het implementeren van een duurzaam telewerkbeleid.

PDF downloaden 

Generieke Gids: veilig werken in tijden van COVID-19

Als grootste werkgeversorganisatie is het in deze covid-periode onze voortdurende zorg dat de bedrijven de continuïteit van hun economische activiteit en het welzijn van hun medewerkers kunnen verzekeren. In de schoot van de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk realiseerde het VBO de Generieke Gids. Daarin: de noodzakelijke principes en maatregelen voor ondernemingen om veilig te werken en besmettingen op het werk maximaal te vermijden. Naarmate de overheid de maatregelen bijstuurt, actualiseren wij de gids.

Bovendien zorgden we, samen met de sociale partners, voor een duidelijke procedure voor de toepassing van sneltests in ondernemingen.

CRUCIALE STAPPEN VOORUIT IN TURBULENT 2021

CRUCIALE STAPPEN VOORUIT IN TURBULENT 2021

Wie hunkert vandaag niet naar meer stabiliteit en zekerheid? Toch kunnen we niet om de werkelijkheid heen. Het coronavirus houdt ons al twee jaar in zijn greep en doorkruist alle andere dossiers van belang voor de duurzaamheid van onze economie en onze welvaart. Met de politiek is het als in de zorgsector, niet-levensnoodzakelijke behandelingen moeten wijken voor de urgente zorg zodra de crisis piekt. De gezondheid en het welzijn van de mensen krijgen uiteraard altijd voorrang. Maar dat betekent allerminst dat we als grootste werkgeversorganisatie van het land andere kritieke dossiers lieten ondersneeuwen. 2021 was wars van de coronaschaduw een jaar waarin we samen met onze sector-ledenfederaties cruciale stappen vooruit hebben gezet. VBO-voorzitter Bart De Smet en CEO Pieter Timmermans blikken terug en kijken vooruit.

2021 was een bijzonder turbulent jaar?

Pieter Timmermans (PT): “Dat klinkt nog als een understatement. De coronapandemie zet onze manier van leven en werken op zijn kop. En vergt zoveel energie en inspanningen dat andere dossiers minder aandacht krijgen. We hoopten dat het ergste achter de rug was en de revalidatie van onze economie was ingezet. Maar we worden ingehaald door de werkelijkheid. Samen met onze leden-sectorfederaties doen we dag in dag uit het onmogelijke om de bedrijven de zuurstof te geven die ze nodig hebben om de continuïteit van hun economische activiteit te verzekeren. Maar behalve de revalidatie van onze economie, zijn er nog grondige hervormingen nodig vooraleer we weer zullen kunnen lopen.”

Bart De Smet (BDS): “Wie de optelsom maakt van al die structurele hervormingen, kan niet anders dan vaststellen dat de nv België er niet komt met een herstelbeleid alleen, maar meer dan ooit nood heeft aan een geïntegreerd transformatieplan. Systeemdossiers, zoals energie, relance, fiscaliteit, mobiliteit, pensioenen en arbeidsmarkt – en dan vergeet ik er nog een paar – vragen om systemische oplossingen waar alle politieke en socio-economische actoren hun schouders onderzetten. Het vergt visie en leiderschap om in een context met meer onzekerheden dan zekerheden de juiste knopen door te hakken in het belang van de welvaart voor iedereen. Om echt waarde te creëren voor de maatschappij en niemand achter te laten.”

PT: “We blijven geloven in de kracht van de samenwerking, in het doorzettingsvermogen en de solidariteit die we de afgelopen jaren met zijn allen hebben getoond. En zijn tegelijk voorstander van een nog sterker partnership tussen publieke en private sector. Niemand, ook de overheid niet, is vandaag nog in staat om de systeemdossiers en maatschappelijke uitdagingen op eigen kracht aan te pakken. Niemand zal in zijn eentje dit land welvarender maken.”

DE DUIVEL ZIT IN DE DETAILS

Het was hard labeur om tot een voor alle stakeholders aanvaardbaar begrotingsevenwicht te komen?

BDS: “Er zit muziek in het globale akkoord van de federale regering dat de financiën van ons land een gezond, nieuw elan moet geven. Maar iedereen beseft ook dat het werk niet af is. De minimumpensioenen optrekken naar 1.500 euro/maand was relatief eenvoudig. De financiering ervan via een werkzaamheidsgraad van 80% is hoogst onzeker. Enkel de maatregelen inzake e-commerce en avond-/nachtwerk kunnen effectief vruchten afwerpen, maar die zijn jammer genoeg doorgeschoven naar een rondetafel met een onzekere afloop. En zo staan er nog wel valse noten in het luik arbeidsmarkt. Positief is dan weer dat er nadruk ligt op extra productieve investeringen en de regering haar plannen voor een energienorm wist hard te maken.”

PT: “De regering houdt gelukkig ook vast aan de budgettaire orthodoxie. Maar de duivel zit in de details. Er werden al nieuwe maatregelen aangekondigd. Denk aan de effectentaks of de lagere bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid en de financiering daarvan via de vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing. We vrezen echter dat de multinationals opnieuw als budgettaire melkkoeien worden beschouwd, ondanks hun onmisbare meerwaarde voor de Belgische economie.”

Dat brengt ons naadloos bij de fiscale hervorming die in de pijplijn zit.

PT: “Onlangs nog hoorde minister van Financiën Vincent Van Peteghem de standpunten van de werkgevers tijdens een Strategisch Comité van het VBO. We steunen zijn strategie om pas een blauwdruk op tafel te leggen na een brede politieke en maatschappelijk dialoogronde. Bij een hervorming van die grootorde en met die langetermijnimpact laat je je immers best niet leiden door de waan van de dag. Om alle ideeën, suggesties en bezorgdheden van de bedrijven te verzamelen, organiseerde het VBO zelf ook een een nationale studieconferentie. Daar zoomden we in op zowel de belasting op arbeid als op de vermogens- en de consumptiefiscaliteit.”

BDS: “Zo’n blauwdruk komt overigens niets te vroeg. Het wordt hoog tijd dat België de loonwig verkleint en de excessief steile progressiviteit in de personenbelasting afbouwt. Wie naar het totale plaatje kijkt, ziet immers dat de gemiddelde inkomens proportioneel het grootste fiscale gewicht moeten torsen. Dat vinden wij niet correct en dus vragen we om de middenlonen te ontzien, maar zonder de belasting op arbeid voor andere inkomensklassen te verhogen. Tegelijk mag het systeem een stuk eenvoudiger. Kortom, we ijveren voor een hervorming die in de diepte gaat en tegelijk de complexiteit wegneemt. Dat is hoognodig om de gezinnen en ondernemers zuurstof te geven voor de komende decennia. Daarom moet de blauwdruk primordiaal focussen op lagere lasten op arbeid. Dat is niet alleen noodzakelijk, maar ook maatschappelijk verantwoord.”

“We ijveren voor een fiscale hervorming die in de diepte gaat en tegelijk de complexiteit wegneemt. Dat is hoognodig om de gezinnen en ondernemers zuurstof te geven voor de komende decennia.”

“Een werkzaamheidsgraad van 80% is de heilige graal, niet alleen om de pensioenen betaalbaar te houden, maar ook om onze begroting op orde te brengen.”

NAAR EEN DUURZAAM PENSIOENSTELSEL

Ondanks de verschillende bijsturingen blijft de houdbaarheid van het pensioenbeleid op lange termijn een pijnpunt?

BDS: “Dat beseft de politiek ook. Vorige maand nog zaten de werkgeversorganisaties binnen de Groep van Tien rond de tafel met Karine Lalieux, minister van Pensioenen. Het is van belang dat de jongere generaties op een pensioenstelsel kunnen bogen dat niet alleen financieel houdbaar, maar ook billijk is. Daarom is het zo belangrijk dat we daadwerkelijk evolueren naar een actieve loopbaan tot 67 jaar. Maar dat alleen zal niet voldoende zijn. Het pensioenstelsel zelf moet ook worden hervormd om meer mensen aan de slag te krijgen en de pensioenen betaalbaar te houden.”

PT : “Het klopt dat de wettelijke brutopensioenen relatief laag zijn. Dat hier echter nog veel marge voor verbetering is, staat buiten kijf, en dan vooral bij die mensen waar het armoederisico een pak groter is. Het is ook ontegensprekelijk een goede zaak dat het gros van de actieve bevolking een tweede pensioenpijler heeft en dat miljoenen Belgen zelf nog sparen voor hun pensioen. Die drie pijlers combineren kapitalisatie en repartitie enerzijds, en collectieve en individuele verantwoordelijkheid anderzijds. Een combinatie ervan is de beste garantie voor een degelijk appeltje voor de dorst, voor een volgehouden betaalbaarheid onafhankelijk van plotse economische schokken.”

BDS: “De voorstellen van de minister van Pensioenen, die nu op tafel liggen, gaan, met uitzondering van het voorstel over de verdieping van de 2e pijler, jammer genoeg niet in de richting van een grondige hervorming. Integendeel, ze hebben eerder de neiging om niet-werken lonender te maken en de pensioenuitgaven te verhogen. Wil het pensioenstelsel werknemers aanmoedigen langer te blijven werken, dan is het van essentieel belang dat de pensioenopbouw werken lonender maakt. Tegelijk is grondig overleg nodig over de solidariteitsmechanismen tussen generaties en binnen eenzelfde generatie. De combinatie van al die maatregelen zal leiden tot een duurzaam, homogeen en rechtvaardig pensioenstelsel, wat eventueel zou passen binnen de filosofie van een puntensysteem. Een puntensysteem heeft immers als voordeel dat het zichzelf reguleert in functie van de economische en demografische ontwikkelingen.”

PT : “Om het met een metafoor te zeggen: we moeten de stam van de pensioenboom versterken en niet nog meer vertakkingen toelaten. Het risico dat een verzwakte stam breekt onder het gewicht van een kruin overladen door uitzonderingen of afwijkingen, kan niet nog groter worden.”

MUREN AFBREKEN

Niet alleen de actieve loopbaan moet langer, ook de werkzaamheidsgraad moet fors hoger?

PT: “Een werkzaamheidsgraad van 80% is de heilige graal, niet alleen om de pensioenen betaalbaar te houden, maar ook om onze begroting op orde te brengen. Willen we onze welvaart vrijwaren, dan moeten we er echt in slagen om 8 op de 10 Belgen tussen de 20 en 65 aan de slag te krijgen. De activering van het ontslagrecht en de grotere mobiliteit van werkzoekenden tussen de regio’s en op Europees niveau zullen daar ongetwijfeld toe bijdragen. Net zoals de re-integratie van langdurig arbeidsongeschikten.”

BDS: “De resultaten van onze ‘Young Talent in Action’-enquête wijzen duidelijk op een aantal structurele problemen in de werking van onze arbeidsmarkt. Afgestudeerde jongeren voelen zich niet voldoende voorbereid op de arbeidsmarkt en werkgevers vinden te weinig geschikte mensen. Dat fnuikt onze kansen op groei en tewerkstelling. Het is hoog tijd dat muren worden afgebroken. De boost die het hybride werken kreeg, bewijst dat het kan. De voorbije decennia groeide de arbeidsmarkt uit tot een versterkte burcht met gelukkige insiders (jobs) en mistevreden outsiders (niet-actieven). We laten een pak kansen liggen. Met als schoolvoorbeeld de starre e-comregels. Die kosten ons jaarlijks 0,3 à 0,4% economische groei waardoor we het voorbije decennium tienduizenden jobs aan Nederland en Duitsland verloren.”

PT: “Kortom, de werkzaamheidsgraad opkrikken kan pas slagen met een combinatie van een flexibele arbeidsmarkt, proactief beleid inzake toegang tot arbeid, levenslang leren en een sterke sociale bescherming die terdege rekening houdt met de behoefte van bedrijven inzake kosten, arbeidsorganisatie en administratieve last.”

De werven die ons land voor 2030 moeten klaarstomen, zijn m.a.w. niet op een hand te tellen?

PT: “Een bedrijf dat relevant wil blijven, kijkt ver vooruit en maakt op basis van die toekomstvisie concrete actieplannen. Ons land heeft nood aan krachtdadige, toekomstgerichte en geïntegreerde beleidskeuzes inzake energie, mobiliteit, arbeidsmarkt, klimaat & milieu, fiscaliteit, pensioenen, migratie …. Ik leg de nadruk op ‘geïntegreerd’, want alle werven zijn onmiskenbaar met elkaar gelinkt. De ingewikkelde politieke staatsstructuur maakt het niet gemakkelijk, maar wat meer collectieve ambitie zou welkom zijn.”

BDS: “In 2030 viert België zijn 200ste verjaardag. Hoe willen we dat België er over tien jaar uitziet? Hoe willen we dat onze burgers over tien jaar naar hun land kijken? Wat willen we dat internationale media in 2030 schrijven over de 200ste verjaardag van België? Een land dat zijn vele troeven geleidelijk verkwanselde? Of een land dat een bijzonder sterke remonte heeft gemaakt? Onze ambitie moet zijn om deel uit te maken van de top vijf in de meest belangrijke, internationale rankings. We moeten, zoals Pieter zegt, durven denken op lange termijn. 2030 is voldoende dichtbij om concreet te zijn – ver genoeg om vandaag al te kunnen plannen. Vandaag werken onze experts keihard om een concreet toekomstplan uit te rollen. Zonder al te veel prijs te geven, kristalliseren we 30 ambities rond zes centrale assen waarmee we de nv België tegen 2030 opnieuw bovenaan de kaart moeten zetten. We hebben alles wat nodig is om er te geraken: de mensen, de ondernemingen, de kennis én de ambitie.”

lees meer
lees minder
Sociaal overleg & FLEXIBELE ARBEIDSMARKT

Sociaal overleg & FLEXIBELE ARBEIDSMARKT

RELANCE NAAR EEN MEER DYNAMISCHE EN FLEXIBELE ARBEIDSMARKT

Voorafgaand aan het sociaal akkoord werd een overeenkomst gesloten rond de verdeling van de welvaartsenveloppe. Op voorstel van de werkgeversorganisaties werden middelen vrijgemaakt voor alleenstaande ouders. Er werd ook afgesproken dat de verhoging van de tijdelijke werkloosheidsuitkeringen niet ten laste komt van de werkgeversbijdragen voor het Sluitingsfonds. Daarnaast werden ook de oudste pensioenen en de oudste uitkeringen voor ziekte en professionele risico’s geherwaardeerd.

Na het akkoord over de welvaartsenveloppe werd een sociaal akkoord bereikt over vier grote dossiers (overuren, tweede pensioenpijler, landingsbanen en minimumlonen) én over het bewaren van de sociale vrede. Met dat akkoord bieden de sociale partners antwoorden op een aantal urgenties als gevolg van de coronacrisis om zo het economisch herstel te versnellen. Zo kan bijvoorbeeld de heropstart van de bedrijven vlotter verlopen dankzij het gunstige regime voor vrijwillige overuren en krijgen de bedrijven extra ademruimte doordat er een veel realistischer tijdspad voor de harmonisering van de aanvullende pensioenen wordt uitgestippeld.

Concreet betekende dit dat voor bedrijven vanaf 1 juli 120 vrijwillige overuren werden toegekend om werknemers extra in te zetten tot eind 2021 en nogmaals in heel 2022. Gelet op de toenemende krapte op de arbeidsmarkt, is dat in de huidige relanceperiode meer dan welkom.

Door de coronacrisis ging kostbare tijd verloren, daarom krijgen sectoren en bedrijven 5 jaar extra, tot 2030, voor de harmonisering van de aanvullende pensioenstelsels voor arbeiders en bedienden. Om de nodige rechtszekerheid te bieden, geldt tijdens die periode een ‘standstill’ op wetgevend vlak. In een cao werd ook bepaald dat vanaf 2023 0,1% van de loonmarge zal worden aangewend om die gelijkschakeling mee te realiseren.

Bovendien zorgt het akkoord ervoor dat werknemers met de laagste lonen er netto op vooruitgaan, en dat zonder de patronale lasten te verhogen. Zo wordt ook het verschil tussen werken en niet werken groter en dankzij het fiscaal voordeel dat werknemers zullen krijgen, zullen mensen meer worden aangemoedigd om aan de slag te gaan.

Ook kunnen werknemers met o.m. een lange en/of zeer lange loopbaan, een zwaar beroep of van een onderneming in moeilijkheden of herstructurering bij een ontslag vanaf 60 jaar beroep doen op het SWT-stelsel. Daarmee wordt het interprofessioneel akkoord van 2019-2020 volledig gerespecteerd.

Als laatste is er ook de clausule van sociale vrede. Die moet ervoor zorgen dat de sectorale onderhandelingen sereen kunnen verlopen en de sociale rust in de bedrijven wordt gewaarborgd.

Met deze flyer beklemtoont het VBO samen met zijn sectorfederaties het belang van de wet van ’96 voor het delicate evenwicht tussen indexering van de lonen en de broodnodige competitiviteit van onze bedrijven.

pdf downloaden

Herbekijk de webcast waarin Monica De Jonghe en Pieter Timmermans toelichting en duiding geven bij het door de sociale partners bereikt sociaal akkoord over vier grote dossiers: overuren, tweede pensioenpijler, landingsbanen en minimumlonen.

Klimaat & Energie

Klimaat & Energie

Het VBO is tevreden dat het ‘Fit for 55’ -pakket eindelijk werd gepubliceerd en dat zo de voorstellen die de basis zullen vormen voor het toekomstige Europese klimaatbeleid duidelijk worden. Het is immers van groot belang dat bedrijven snel weten binnen welk kader ze zullen moeten evolueren. Het VBO waarschuwt echter voor bepaalde elementen uit het pakket.

#Glasgowcop26 > #Brusselscop

Van 31 oktober tot 12 november vond in Glasgow de COP26 plaats. Een delegatie van het VBO was aanwezig op die niet te missen afspraak voor het klimaat. Het ultieme doel van deze editie: “Keeping 1,5°C alive” of ervoor zorgen dat het doel om de temperatuurstijging onder 1,5°C te houden de wereldwijde focus blijft. Hoewel dat doel bevestigd werd, zullen we er met de inspanningen van de verschillende landen om minder broeikasgassen uit te stoten niet geraken. Daarom vindt vanaf nu een jaarlijkse evaluatie plaats. Tijdens de COP26 werd ook de laatste hand gelegd aan de regels om een wereldwijde koolstofmarkt op te richten. De beloftes over de financiering van de meest kansarme landen (die vaak de grootste gevolgen dragen) werden echter niet waargemaakt. Alles bij elkaar durft het VBO toch te opteren voor een voorzichtig positieve evaluatie van deze klimaatconferentie.

In 2021 heeft de Europese Commissie haar ‘Fit for 55’-pakket voorgesteld. Dat pakket is een verzameling van beleidsvoorstellen die de Europese ambitie om de emissies met minstens 55% te verminderen tegen 2030 effectief moet helpen waarmaken.

Hoe ziet de toekomstige energiemix eruit?

Op 2 december 2021 heeft de minister van Energie Tinne Van der Straeten haar langverwachte rapport over de elektriciteitsprijzen en de energiebevoorrading van ons land voorgesteld aan de regering. Dat rapport noopt de werkgeversorganisaties van ons land tot een eerste gemeenschappelijke reactie. In tegenstelling tot de weinige twijfels over de klimaatneutraliteit tegen 2050, roept de haalbaarheid op korte termijn, tegen 2025, wel veel vragen op. De werkgevers vragen dus met aandrang dat eerst alle mogelijke pistes snel maar grondig onderzocht worden, vooraleer zulke belangrijke beslissingen omtrent de toekomstige energiemix genomen worden.

Tinne Van der Straeten, te gast op het Strategisch comité van het VBO, 12 oktober 2021.
Young Talent in Action & levenslang leren

Young Talent in Action & levenslang leren

De arbeidsmarkt staat in brand. De ‘war for talent’ wordt aangevuurd door een kwalitatieve en kwantitatieve mismatch. Het World Economic Forum formuleert het zo: “The world is facing a reskilling emergency. We need to reskill more than 1 billion people by 2030”.

In 2021 zette het VBO levenslang leren dan ook extra op de kaart. In september publiceerden we onze Reflect met als centraal thema: “De weg naar duurzame inzetbaarheid? Levenslang leren!”. Aan de hand van 20 bouwstenen zoomden we in op de gedeelde verantwoordelijkheid van elke actor, de nood aan een maatschappijbrede leercultuur, het rationaliseren van het lappendeken aan instrumenten en bevoegdheden, de leerrekening en ‘skills of the future’ met speciale aandacht voor leiderschap en leervermogen.

Leren gaat trouwens veel breder dan opleiding volgen. Leren is iets permanents, iets dat we op school doen, ‘on the job’ en in onze vrije tijd, samen met anderen. Leren is een attitude, een levenshouding, even noodzakelijk voor ons mens-zijn en onze loopbaan als zuurstof is voor ons leven. In die zin is leren ook een plicht. Leerplicht volgt op schoolplicht. Vanzelfsprekend dient die leerplicht in een professionele context ook een doel: inzetbaarheid en performantie. Leren moet renderen. Voor de mens, het bedrijf, de maatschappij.

Het werken aan het besef van de nood aan levenslang leren begint dus niet op de werkplek maar moet al veel vroeger aan onze jongeren meegegeven worden. Het besef dat hun diploma het startpunt is van een leven lang leren, zich ontwikkelen, zich ontplooien en zo aan het stuur te staan van je eigen inzetbaarheid moet al op de schoolbanken groeien.

JONGEREN INSPIREREN

En om die jongeren te inspireren over de rijkdom aan mogelijkheden op onze arbeidsmarkt organiseerden we in 2021 opnieuw Young Talent in Action. 1.500 jongeren uit het 5de en 6de jaar humaniora ontmoetten – verspreid over 4 locaties – bedrijfsleiders uit diverse sectoren. Tijdens 60 interactieve Action Labs leerden ze meer over artificiële intelligentie, sociale media, ondernemerschap, ‘public speaking’, het ontwikkelen van soft skills en zoveel meer. Elk event startte bovendien met Inspirational Talks, waarin jonge ondernemers hun slagen en falen kwamen delen. Hoe bouwden zij aan hun succesverhaal en welke tips en tricks hebben zij voor de ambitieuze jongeren die zelf hun eigen project uit de grond willen stampen?

Elk event startte bovendien met Inspirational Talks, waarin jonge ondernemers hun slagen en falen kwamen delen. Hoe bouwden zij aan hun succesverhaal en welke tips en tricks hebben zij voor de ambitieuze jongeren die zelf hun eigen project uit de grond willen stampen?

In het kader van Young Talent in Action 2021, publiceerden we eveneens voor een tweede maal ons onderzoek ‘Bridging the Future’. En als we één conclusie mogen trekken dan is het wel deze: de brug tussen arbeidsmarkt en onderwijs moet breder, als cruciaal element om aan de kwalitatieve mismatch te remediëren. Andere topics die hoog op de agenda van de jongeren staan wanneer ze zich richten naar de arbeidsmarkt zijn CSR en duurzaamheid, digitalisering, het belang van stages en duaal leren en flexibiliteit in de arbeidsorganisatie. De goesting om zelf te ondernemen, een eigen idee, ambitie of project uit te werken is ook heel uitgesproken aanwezig bij de bevraagde jongeren. En dat kunnen we enkel toejuichen!

Monica De Jonghe (bestuurder-directeur-generaal & Executive Manager VBO FEB), Pieter Timmermans (CEO VBO FEB) & Jan Heyvaert (Chief Human Resources & Sustainability Officer AG) tijdens de persconferentie 'Bridging the Future', 25 oktober 2021.
Plenaire sessie Young Talent in Action XXL in Brugge.

In dit REFLECT-nummer ‘Levenslang leren’ ligt de nadruk op het belang van voortdurend bijleren. Er komen verschillende aspecten van levenslang leren aan bod: het belang van de leercultuur in België, de plaats ervan in het sociaal overleg, de 7 vuistregels van de leerrekening enz. We beantwoorden ook de volgende vraag: wie is verantwoordelijk voor een loopbaan lang leren?

pdf downloaden

Bijna 1 op 2 jongeren vindt dat het onderwijs hen onvoldoende voorbereidt op de arbeidsmarkt. De bedrijfswereld klinkt unisono: 3 op de 4 werkgevers zijn dezelfde mening toegedaan, zo blijkt uit de survey ‘Bridging the Future’, een enquête van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), in samenwerking met AG en uitgevoerd door iVOX, die als doel heeft de verwachtingen van jongeren en werkgevers op de arbeidsmarkt te analyseren.

Een belangrijk punt waarover jongeren en werkgevers het oneens zijn is de maatschappelijke verantwoordelijkheid van bedrijven. Bijna alle werkgevers (84%) beweren dat aandacht voor milieu en maatschappij in de waarden van hun bedrijf vervat zit, maar de helft van de jongeren vindt dat bedrijven hier nog meer een voortrekkersrol moeten spelen.

pdf downloaden
CIRCULAIRE ECONOMIE

CIRCULAIRE ECONOMIE

Het circulair economisch model is een cruciale sleutel tot een welvarende en veerkrachtige economie. Het schraagt bovendien als één van de pijlers het economisch relanceplan na de COVID-19-crisis. De waarde van het circulair concept staat al lang niet meer ter discussie. Vandaag luidt de vraag vooral hoe het concept zich optimaal in het bedrijfsleven en het beleid laat vertalen. Dat was ook de kernvraag op onze Nationale Conferentie Circulaire Economie (om te herbeluisteren, klik hier).

We leggen de lat hoog en hebben de ambitie om België op de kaart te zetten als toonbeeld van een duurzame, circulaire, innovatieve, competitieve economie in Europa. We zijn echter de laatste om te ontkennen dat het ontwikkelen van een circulair businessmodel een werk van lange adem is. De omwenteling van een lineair naar een circulair model vergt grote investeringen. Maar de return on investment is veel groter dan op het eerste gezicht lijkt. Voor de ondernemingen én voor het land. De omslag van lineair naar circulair ondernemen is essentieel om relevant te blijven, zolang we de haalbaarheid en concurrentiekracht van onze bedrijven maar niet uit het oog verliezen. Daarom ontwikkelden onze duurzaamheidsexperten, samen met onze leden-sectorfederaties en regionale werkgeversorganisaties, een breed gedragen ‘Visie Circulaire Economie 2030’. Ze kadert binnen de principes van de Sustainable Development Goals (SDG’s), geeft concreet richting aan de gezamenlijke doelstellingen en fungeert als roadmap voor de komende tien jaar.

Het VBO engageert zich om tweejaarlijks een voortgangsrapport te publiceren. Waar zetten we stappen vooruit? Waar zijn extra inspanningen nodig? In samenwerking met onze leden-sectorfederaties zullen we een dashboard ontwikkelen dat steunt op de tien Eurostat-indicatoren. Het eerste rapport verschijnt in mei 2022.

Debat met Céline Tellier (minister van Milieu & Dierenwelzijn), Barbara Trachte (staatssecretaris belast met Economische transitie en Wetenschappelijk onderzoek) en Brigitte Mouligneau (gemandateerd door ministers Crevits en Demir), op de Nationale Conferentie Circulaire Economie, 30 november 2021.

Trekken aan de kar

De transitie naar de circulaire economie zal almaar meer deel uitmaken van de politieke, economische en sociale uitdagingen. Dat beseffen de werkgeversorganisaties en vakbonden beter dan ooit. Zo formuleerden de Europese sociale partners gemeenschappelijke aanbevelingen om de economische en sociale transitie naar een circulaire economie te vergemakkelijken..

Trouwens, circulaire economie is een hefboom in het streven naar een meer duurzame samenleving. En ook daar trekt het VBO aan de kar. Rond het thema duurzaam ondernemen stimuleren onze experten de uitwisseling van kennis en inzichten met stakeholders uit alle maatschappelijke lagen. Denk aan rondetafels met de Federale Raad Duurzame Ontwikkeling, overleg met middenveldorganisaties zoals The Shift, maatschappelijk debatten tussen werkgevers, ngo’s, vakbonden en jongeren. In die debatten blijft het VBO een gespreks- en vertrouwenspartner. Niet voor niets werden we al in 2018 verkozen tot ‘SDG Voice’, als overtuigde ambassadeur van de Agenda 2030.

Draait uw bedrijf vierkant of circulair? Circulair ondernemen versterkt de concurrentiepositie en draagt bij tot innovatie, groei, jobcreatie … en welvaart. U leest er alles over in ons REFLECT-magazine.
pdf downloaden

Het circulair economisch model is een van de sleutels tot een welvarende en veerkrachtige economie met langetermijnperspectieven. Daarom ontwikkelden onze duurzaamheidsexperten, samen met onze leden-sectorfederaties en regionale werkgeversorganisaties, een breed gedragen ‘Visie Circulaire Economie 2030’. Doel? Concreet richting geven aan hun gezamenlijke duurzame ambities.

pdf downloaden

Belgian Business Awards for the Environment

Om de twee jaar organiseert het VBO de ‘Belgian Business Awards for the Environment’ (BBAE). De BBAE's belonen eco-innovatieve praktijken, procedés en producten uit alle bedrijfssectoren, die bijdragen tot de omslag naar een circulaire, koolstofarme economie, door de ecologische voetafdruk van de productie en consumptie te verkleinen en zo een doeltreffender en bewuster hulpbronnengebruik bevorderen. De volgende uitreiking vindt plaats op 14 maart 2022.

Laureaten van de editie 2019-2020 van de Belgian Business Awards for the Environment.

Eerste actieplan bedrijfsmatige verpakkingen voor de Belgische industrie

Onze bedrijven spelen een cruciale rol in het realiseren van de ambitieuze transitie naar een circulaire economie. Daarom pakt het VBO samen met zijn leden-sectorfederaties (Agoria, de Belgische Baksteenfederatie, Comeos, Denuo, Detic, essenscia, Febelcem, Fedustria, Fevia en Indufed) uit met een uniek initiatief: een ambitieus actieplan voor de transitie naar meer circulaire bedrijfsmatige verpakkingen. Met de deelnemende sectorfederaties zet de integrale procesketen de schouders onder het initiatief: zowel de producenten van verpakkingen alsook de belangrijkste verbruikers en recycleerders. Ook Voka, UWE en Beci ondersteunen het plan. Zo blijven we ook in de komende jaren de leiding nemen in de transitie naar een duurzamere samenleving en economie.

CONJUNCTUUR & INFLATIE

CONJUNCTUUR & INFLATIE

Twee keer per jaar bevraagt het VBO zijn sectorfederaties om de Belgische economische temperatuur op te meten. Op basis van dat onderzoek (gevoerd in mei en november) wordt er een balans opgemaakt van de situatie en van de vooruitzichten voor het komende halfjaar. Bovenop dat eigen conjunctuuronderzoek wordt uiteraard ook rekening gehouden met nationale en internationale conjunctuurindicatoren. De resultaten van november worden volop geanalyseerd en zullen begin januari worden gepubliceerd, maar we kunnen nu al zeggen dat de vierde coronagolf en het verlies van concurrentiekracht als gevolg van de scherpe stijging van de energieprijzen het economisch herstel zouden kunnen vertragen.

INFLATIE OP DE RADAR

Het VBO volgt de evolutie van de prijzen en de gevolgen daarvan op de Belgische economie op de voet. De inflatie bedraagt nu al 5,6% op jaarbasis, het hoogste peil in ruim 13 jaar (5,9% inflatie in juli 2008). Dat is voornamelijk te wijten aan de stijging van de energieprijzen (gas, elektriciteit en olieproducten). De voorbije decennia hebben overduidelijk aangetoond dat een combinatie van hoge inflatiecijfers gekoppeld met een automatisch loonindexeringsysteem een bijzonder gevaarlijke cocktail vormt, aangezien die elementen elkaar aanvuren. Op die manier lopen we het risico dat onze concurrentiekracht ten aanzien van buitenlandse ondernemingen wordt aangetast. Dat gebeurt wanneer – zoals nu in België het geval is – onze lonen sneller stijgen dan die in de buurlanden met als gevolg dat we marktaandeel verliezen, ondernemingen bij ons failliet gaan en banen verloren gaan. Het VBO vraagt dan ook dat de sociale partners en de regering zich zo snel mogelijk beraden over mogelijke maatregelen om die loon-prijsspiraal te doorbreken, en te kijken welke tussentijdse bijsturingsmechanismen kunnen worden ingezet zoals voorzien in de wet van 1996.

Pieter Timmermans, (CEO VBO FEB) en Edward Roosens (Chief Economist VBO FEB), lichten de conclusies van de Focus Conjunctuur toe.

Druk bijgewoonde hybride persconferentie met een beperkt aantal media ‘on site’ en heel wat journalisten die online volgen.

Belgian Research, Innovation & Entrepreneurship Community

Keynote door Stijn (Stan) Christiaens (CTO Collibra) op het evenement Artificial Intelligence for Industrial Applications (From AI to IA) (BRIEC session).

Op 23 september vond de vierde editie van BRIEC (Belgian Research, Innovation and Entrepreneurship Community (BRIEC) plaats. Deze keer gewijd aan artificiële intelligentie en de verschillende industriële AI-toepassingen. BRIEC, opgericht in 2018, wil de innovatie over de grenzen (van de sectoren, de bedrijven, de regio’s ...) heen stimuleren. Hoe? Door actoren uit die verschillende werelden samen te brengen rond 7 grote maatschappelijke uitdagingen: Ageing & Health, Energy & Climate, Mobility & Urbanisation, Free Time & New Media, Tasty & Healthy Food, Finance & Insurance. Het laatste onderwerp, Digital as a cross-cutting innovation, loopt als transversale uitdaging door de eerste 6 uitdagingen heen.

Uit de enquête van mei 2021 blijkt dat de meeste bevraagde sectoren veel positiever stonden ten opzichte van de economische activiteit, werkgelegenheid, investeringen en de vooruitzichten dan in november 2020. Een zeker optimisme is dus gerechtvaardigd, maar er is geen reden voor euforie. Daarvoor moeten nog te veel moeilijke klippen worden omzeild.

pdf downloaden
EUROPA & INTERNATIONAAL

EUROPA & INTERNATIONAAL

We kunnen het belang – en het gewicht – van de Europese beslissingen op onze regionale en nationale wetgeving onmogelijk overschatten. Een almaar groeiend deel onze wetgeving heeft, direct of indirect, Europese wortels. Het VBO onderschat de Europese hefboom voor onze handel allerminst, in tegenstelling soms tot de media die de Europese actualiteit te vaak links laten liggen. Ondanks zijn verregaande invloed blijft Europa een complex model waar de spanningen tussen Noord-Zuid en Oost-West steeds meer de politieke partijgrenzen overstijgen. Onze experts volgen het Europees – en bij uitbreiding het internationaal – beleid en zijn impact op ondernemend België op de voet. U kunt de krachtlijnen daarvan lezen in de semestriële analyse ‘Focus International Trade’.

Op hoog niveau …

De Europese interne markt en haar vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal zijn een essentiële realiteit en een conditio sine qua non voor een bloeiende en open Belgische economie. Onze buitenlandse handel is goed voor maar liefst 80% van het bbp. De Belgische ondernemingen worden echter nog dagelijks geconfronteerd met (nieuwe) belemmeringen voor de intra-Europese handel. In ons pragmatisch onderbouwd rapport ‘Naar een ongeremde interne markt’ fileren we waar de grootste kansen én obstakels zich bevinden. Doel? De overheden ertoe bewegen om daadkrachtig te blijven bouwen aan de goede werking van de interne markt en het bestrijden van nationaal protectionisme.

Tijdens ontmoetingen, overleg en infosessies op hoog niveau leggen we de standpunten van de Belgische werkgevers op tafel. Zo wisselden we op ons Strategisch Comité van gedachten met vice-eersteminister en minister van Buitenlandse zaken, Europese zaken en Buitenlandse handel Sophie Wilmès over o.a. de moeilijkheden in de wereldwijde bevoorradingsketens, de krapte op de arbeidsmarkt en de stijgende inflatie. Via een werksessie met Kris Peeters, de vicevoorzitter van de Europese Investeringsbank, en onze leden-sectorfederaties hoopt het VBO dat het investeringskanaal van de EIB een boost zou kunnen geven aan bedrijven die niet in aanmerking kwamen voor het Belgisch investeringsplan.

Sophie Wilmès (vice-eersteminister en minister van Buitenlandse zaken, Europese zaken en Buitenlandse handel en van de Federale culturele instellingen), te gast op het eerste Strategisch comité van het nieuwe werkjaar, 14 september 2021.

Kris Peeters (vicevoorzitter van de Europese Investeringsbank) tijdens een werksessie op het VBO in het kader van ons pleidooi voor de versterking van productieve investeringen, 22 oktober 2021.

… en het juiste moment

Goede belangenverdediging vereist timing en inspelen op het momentum. Recent nog organiseerde het VBO een overleg met Europarlementslid Geert Bourgeois over de heropstart van de handelsonderhandelingen tussen India en de EU. Voor het VBO, net als voor onze koepelorganisatie BusinessEurope, is dit het uitgelezen moment om de huidige barrières in de relatie te elimineren en de bestaande hoge handelstarieven zoveel mogelijk weg te werken.

Nog zo’n uitgelezen moment was het webinar naar aanleiding van vier jaar CETA. Een organisatie van CanCham Benelux en de Nationale bank van Canada. Daar benadrukten we dat de vrees over de negatieve gevolgen van CETA in België geen realiteit zijn geworden, maar dat CETA juist talrijke voordelen creëerde voor Belgische bedrijven. Tegelijk spoorden we bedrijven aan om nog meer de kansen van het akkoord te benutten, zoals de preferentiële tarieven. Daarnaast is het uiterst belangrijk dat ons land het handelsverdrag bekrachtigt opdat onze bedrijven optimaal zouden kunnen genieten van de CETA-handelskansen.

Brexit

Vergeten we uiteraard de Brexit niet. Sinds 1 januari 2021 is het Verenigd Koninkrijk effectief een derde land geworden, en niet langer deel van de Europese interne markt. Met alle veranderingen, nieuwe procedures en verplichtingen van dien, in het bijzonder voor de Belgische ondernemingen. Van dag 1 volgden onze experten de evolutie op de voet en lanceerden ze een webmodule waar alle do’s-and-don’ts overzichtelijk en thematisch werden geanalyseerd en toegelicht. Aangevuld met praktische tips en tricks en officiële informatiebronnen. Daar stopt het niet, want vanaf 1 januari 2022 start het VK met de invoercontroles. Wij houden de vinger aan de pols en u op de hoogte.

De experten van het competentiecentrum ‘Europa & Internationaal’ van het VBO volgen de uitdagingen en kansen van de internationale handel en investeringen op de voet. En delen hun expertise en bevindingen in de ‘Focus International Trade’.

pdf downloaden

De interne markt en haar vier fundamentele vrijheden zijn een essentiële realiteit en een conditio sine qua non voor een bloeiende en open Belgische economie. De Belgische ondernemingen worden echter nog dagelijks geconfronteerd met (nieuwe) belemmeringen voor de intra-Europese handel in goederen en diensten. In de analyse ‘Naar een ongeremde interne markt’ schuift het VBO een groot aantal van die belemmeringen naar voren. En stelt dat er moet worden gewerkt aan vier belangrijke problematieken:

  1. Omzetting van de eu-wetgeving en ‘gold-plating’
  2. Bestaande regelgevende en administratieve obstakels
  3. Harmonisatie van nationale regels
  4. Governance van de interne markt
pdf downloaden
Mobiliteit: intermodaliteit & modal shift

Mobiliteit: intermodaliteit & modal shift

Transport, levensader van onze welvaart

De Europese Week van de Mobiliteit (16-22 september 2021) was voor het VBO de gelegenheid om de aandacht te vestigen op een van de oplossingen voor de transitie naar duurzame mobiliteit: de modale verschuiving, of modal shift in het Engels, en dat voor zowel het personen- als goederenvervoer. Namelijk de auto of de vrachtwagen gebruiken wanneer dat de meest aangepaste vervoerswijze is en de rest van de tijd kiezen voor duurzame vervoerswijzen. We moeten onze mobiliteit heruitvinden om onze klimaatdoelstellingen te kunnen bereiken, om de files te verminderen en om de welvaart van onze economie te garanderen.

Het is ook tijdens die week dat het VBO een reeks initiatieven van zijn leden met betrekking tot de modal shift in de kijker zette. Ontdek hieronder enkele van deze initiatieven:

Rail Roadmap 2030

Op 14 september hebben meer dan 20 belangrijke spelers in de logistiek (spoorwegoperatoren, transportplatformen, -sectoren en -bedrijven) tijdens een seminar van het VBO een Rail Roadmap 2030 overhandigd aan de bevoegde autoriteiten. Een eerste beslissende stap in de richting van intelligent en multimodaal vrachtvervoer. Het actieplan beschrijft de noodzakelijke ontwikkelingen om de transformatie van de sector van het goederenvervoer per spoor te garanderen, de spoorwegen aantrekkelijker te maken voor de industrieën en zo de ambitie om het getransporteerd volume te verdubbelen (van 7 miljard naar 14 miljard ton/km), te realiseren.

Georges Gilkinet (federaal minister van Mobiliteit), op het evenement Rail Roadmap 2030 op 14 september 2021.

14 september 2021: een twintigtal belangrijke logistieke spelers dienen hun Rail Roadmap 2030 (RRM) in bij de bevoegde autoriteiten.

De Rail Roadmap 2030 is een engagement waarmee het VBO en de Belgische logistieke sector de regering oproepen om even proactief te zijn als de actoren uit de sector. Op die manier kunnen we van deze visie en van de multimodaliteit een realiteit maken.

pdf downloaden

BELGIAN RAIL DAY (17/11)

Presentatie van enkele 'innovatiecases' door Josef Doppelbauer (European Railway Agency), Martin Brennan (UIC), Pierre Meunier (Alstom), Stanislas Pinte (The Signalling Company), Anno Borkowsky (Lanxess) op het evenement Belgian Rail Day, 17 november 2021.

In dit Europese Jaar van het Spoor en in het kader van Europalia Trains & Tracks organiseerden het VBO, Agoria – dat de technologiesector in België vertegenwoordigt – en Europalia een Belgian Rail Day, om de bedrijven de enorme innovatiemogelijkheden van het spoor te laten ontdekken. Doel: de hightech-, bouw-, chemie-, textiel- en artificiële-intelligentiebedrijven en de experten in digitalisering en andere sectoren aanzetten om na te denken over wat zij de spoorwegen te bieden hebben.

HERBELEEF DE BELGIAN RAIL DAY, DAT EEN GROOT AANTAL EUROPESE ERVARINGEN KON SAMENBRENGEN.

Kmo’s & grote ondernemingen

Kmo’s & grote ondernemingen

Lees er de uitspraken van beleidsmakers, onderzoekers en opiniemakers van de voorbije jaren op na en je zou denken dat we bedrijven moeten opdelen in twee aparte groepen: ‘goede’ kleine bedrijven en ‘slechte’ grote ondernemingen. Volgens velen verdedigt het VBO hoofdzakelijk de belangen van die laatste. Dat klopt absoluut niet. Het VBO zet zich net zo veel in voor de duizenden kmo’s in dit land.

In tegenstelling tot wat je zou denken en zoals een studie van het VBO over de relatie tussen kmo’s en grote ondernemingen aantoont, bestaat er geen tegenstelling tussen groot en klein. Integendeel, ze zijn sterk van elkaar afhankelijk en vullen elkaar aan. Bijna 40% - dat is ongeveer 110 miljard euro - van de waarde die de Belgische ondernemingen creëren, ontstaat tussen kmo’s en grote ondernemingen.

Die samenwerking stimuleert vooral de innovatie. De kmo’s zorgen voor de wendbaarheid en het reactievermogen die bij de grote ondernemingen soms ontbreken. Die laatste beschikken echter over R&D-middelen en genieten van schaalvoordelen waar kmo’s geen aanspraak op kunnen maken zonder die samenwerking. Door die onderlinge samenwerking versterken ze bovendien elkaars imago: de kmo’s krijgen meer legitimiteit en zichtbaarheid en de grotere ondernemingen krijgen een meer innoverend imago. De samenwerking zorgt ook voor een continue verbetering. De ondernemingen moeten namelijk vaak hun werkwijze herzien om zich aan te passen aan de (hoge) eisen van hun partner.

Er bestaan veel verschillen tussen kmo’s en grote ondernemingen. De enquête van het VBO bracht er 6 belangrijke aan het licht. Hoewel die verschillen soms voor complicaties zorgen, kunnen ze ook, dankzij hun complementariteit, een echte bron van waardecreatie zijn. De studie wijst op drie van die verschillen: innovatie, ontwikkeling van een merkimago en continue verbetering.

pdf downloaden

Dit nieuwe REFLECT-nummer “De kracht van co-ondernemen tussen klein en groot” brengt het Belgische ondernemerslandschap in kaart, maar bevat ook een cijfermatig onderbouwde denkoefening over de relatie tussen grote en kleine ondernemingen, over hun verschillen en hun complementariteit. Het dubbelinterview met de CEO van het beursgenoteerd familiebedrijf D’Ieteren Group en de CEO van de koekjesfabrikant La Confiance is daar het perfecte voorbeeld van.

pdf downloaden
GDPR & Privacy

GDPR & Privacy

Gegevensbescherming en cybersecurity: beide nauw verbonden met de digitalisering van onze economie

De privacywet en de GDPR vormen een essentieel regelgevend kader voor de digitale transformatie. In juli 2021 is staatssecretaris voor Digitalisering Mathieu Michel begonnen met de evaluatie van de privacywet van 2018 met als doel om, onder meer, te bepalen waar de moeilijkheden voor de bedrijven liggen. Het VBO heeft een grote bijdrage geleverd door zijn lidfederaties alsook een groot aantal Data Protection Officers daarover te bevragen.

Het VBO kon zo de bezorgdheden van de ondernemingen doorgeven aan de staatssecretaris: administratieve rompslomp, buitenproportionele sancties en een gebrek aan rechtszekerheid. Een mechanisme van ‘privacy ruling’ of van voorafgaande beslissingen van de Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) zou de rechtszekerheid verbeteren.

Een interactief platform voor DPO’s

In september had het VBO het genoegen om de lancering van het interactief platform voor DPO’s in België te organiseren. DPO-Connect werd opgericht dankzij de samenwerking tussen de GBA, de beroepsvereniging van Belgische Data Protection Officers (DPO-pro) en de Vrije Universiteit Brussel. Het initiatief wordt ondersteund door de Europese Commissie.

Evenement voor de lancering van het DPO-Connect-platform, 21 september 2021.

Cyber Personality of the Year Award

Als een logisch gevolg van de digitalisering van alle domeinen van de economie, is de cybercriminaliteit een ware plaag geworden. Om de veerkracht van ondernemingen ten aanzien van dat fenomeen te versterken werd de Cyber Security Coalition opgericht. Het VBO, dat een van de medeoprichters is, stelt trots vast hoezeer dat partnerschap tussen spelers uit de universitaire wereld, de overheidssector en de private ondernemingen gegroeid is in de afgelopen 6 jaar. Het nam op 2 december deel aan de uitreiking van de ‘Cyber Personality of the Year Award’. Een prijs die de Cyber Security Coalition voor de eerste keer uitreikte om een persoonlijkheid te bedanken die bijdraagt aan een betere cyberveerkracht van de Belgische ondernemingen.

Pieter Timmermans (CEO VBO FEB) en Jan De Blauwe (voorzitter Cyber Security Coalition) tijdens de uitreiking van de ‘Cyber Personality of the Year Award’, 2 december 2021.
linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram